بررسی تأثیر مواد مختلف اصلاحی بر برخی ویژگی¬های فیزیکی- شیمیایی خاک¬های شور و سدیمی

شور و سدیمی‌شدن خاک از جنبه‌های مهم تخریب اراضی به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک به شمار می­آید. این تحقیق به بررسی نقش مواد اصلاح‌کننده مختلف، در تغییر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک­های شور و سدیمی شامل هدایت الکتریکی، درصد سدیم تبادلی، کربن آلی، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، رطوبت ظرفیت زراعی و رطوبت قابل استفاده می‌پردازد. آزمایش­ها به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار مواد اصلاحی معدنی و آلی شامل شاهد، کود گاوی، تفاله پسته، گچ، ترکیب کود گاوی با گچ و ترکیب تفاله پسته با گچ، دو تیمار آب آبشویی (با و بدون اسید سولفوریک) و سه تکرار که در شرایط آزمایشگاهی و با استفاده از ستون خاک انجام شد. چهار مرحله آبشویی به روش متناوب با فواصل زمانی یک ماه و هر کدام به میزان یک حجم تخلخل انجام شد. نتایج نشان داد برای تیمارهای مختلف، EC و ESP خاک اصلاح­شده نسبت به خاک اولیه، به­ترتیب بین 2/66 تا 9/84 و 6/73 تا 6/90 درصد کاهش یافت. همچنین به دلیل آهکی بودن خاک مورد مطالعه، بدون استفاده از هر ماده اصلاح‌کننده‌ای و تنها با عملیات آبشویی EC و ESP نسبت به خاک اولیه به­ترتیب 80 و 2/84 درصد کاهش یافت. در حضور و عدم حضور اسید سولفوریک در آب آبشویی، به­ترتیب گچ و تفاله پسته بیشترین تأثیر را در کاهش EC داشتند. همچنین، تفاله پسته نسبت به سایر تیمارها، کارایی مطلوب­تری در کاهش ESP داشت. در مقابل، کود دامی وضعیتی ضعیف­تری از نظر اصلاح خاک شور و سدیمی نشان داد. پس از پایان عملیات آبشویی، ESP نهایی برای تمام تیمارها به کمتر از 11 درصد کاهش یافت. از طرفی، مواد آلی علاوه بر قابلیت اصلاح شوری و سدیمی، باعث بهبود خصوصیات فیزیکی خاک نیز شدند. نتایج نشان داد که مصرف اسید سولفوریک، تأثیر معنی‌داری بر جرم مخصوص ظاهری ندارد. همچنین تیمارهای شاهد و گچ کمترین مقادیر رطوبت اشباع و رطوبت قابل استفاده را نشان داد. نتایج همچنین نشان دهندة این است که ترکیب گچ با مواد آلی نسبت به مصرف جداگانه آن­ها اثر معنی­داری در بهبود رطوبت قابل استفاده دارد. در مجموع یافته‌های این تحقیق اهمیت و کارایی مطلوب تفاله پسته را در اصلاح خاک‌های شور و سدیمی تحت آبشویی معمولی روشن ساخت.